Futbolun heyecan dolu dünyasında, goller altın kadar değerliyken, ofsayt adlı verilen bir kural, zaferi elinizden alabilir. Ancak endişelenmeye gerek yoktur, çünkü ofsayt kuralı karmaşık gibi görünse de aslında bu kuralı anlamak ve yorumlayabilmek çok basittir.
Saha, iki yarıya bölünmüş gibi düşünün – hücum ve savunma. Bir hücum oyuncusu, top en son bir takım arkadaşı tarafından oynandığında (kaleciler hariç), skor yapmak için kullanılabilecek herhangi bir vücut kısmı (eller hariç), topun ve sondan ikinci savunmacının gol çizgisine olan mesafesinden daha yakınsa, ofsayt pozisyonunda olarak kabul edilir. Temelde, top ileri oynatıldığında hücum oyuncuları genellikle kaleye savunmacılardan daha yakın oldukları için gol karşısında adil olmayan bir avantaj elde ediyorlar.
Peki, bu durum neden yasak? Bu kural, atak yapan takımın hücum oyuncularının rakip kale önünde beklemesine engel olmaktadır. Ofsayt, hücum eden takımın, oyunun kurulumunda aktif olarak yer almaya teşvik ederek oyunu daha dinamik ve zorlu hale getirir.
Ancak ofsayttan kaçmak için birkaç yöntem vardır. Eğer hücum oyuncusu, takım arkadaşı topla oynadığında kendi yarı sahasındaysa veya top oynandığında sondan ikinci savunmacı ile aynı seviyede ise ofsayt durumunda sayılmaz. Aynı şekilde taç atışlarındaki pozisyonlar da ofsayt olarak kabul edilmez.
Ofsayt Nedir?
Ofsayt, genel olarak hücum eden takımın haksız kazanç elde etmesine engel olmayı hedefleyen bir kuraldır. Ofsayt kuralına göre hücum oyuncularının top son oynandığında rakipten geride veya rakiple aynı hizada olması gerekmektedir. Ofsayt, aslında topun sahadaki yerine göre futbol oyununun alanını belirleyen bir kuraldır. Ofsayt kuralıyla hem oyundaki alan kısıtlanır hem de defans yapan takımın lehine birtakım önlemler alınır.
Bir pozisyonun ofsayt olup olmadığına maçın hakemleri karar verir. Maçtaki yan hakemlerin asıl görevi, ofsayt pozisyonunu takip etmektir. Bu yan hakemlerin elinde sarı ve kırmızı renkte damalı bir bayrak bulunmaktadır. Bu bayrağa ofsayt bayrağı adı verilmektedir. Yardımcı hakem, eğer ofsayt kararı verecekse bu bayrağı sallayarak maçın orta hakemini uyarmaktadır.
Teknolojinin gelişmesiyle beraber hakemlerin verdiği ofsayt kararları tartışmaya açılmıştır. Bu noktada televizyon programlarında çizilen ofsayt çizgisi ile pozisyonun ofsayt olup olmadığı sık sık tartışılır. Ancak günümüzde VAR, ofsayt sorununa kesin bir çözüm getirmeyi amaçlamaktadır. Teknolojiyle birlikte ofsayt konusunda hata yapılmamaktadır. Hatta yarı otomatik ofsayt sistemi, sıfır hatayla hızlı karar almaya yardımcı olan bir sistemdir.
Ofsayt Kuralları Nedir?
Ofsayt kuralları, genel olarak çok basit kurallardır. Az önce de belirtmiş olduğumuz gibi ofsayt kurallarının amacı, hücum eden takımın haksız kazanç elde etmesini önlemek, savunma yapan takımın ise savunmayı daha rahat ve kolay bir şekilde yapmasını sağlamaktır. Ofsayt kuralları aslında IFAB’ın kurallar kitabında açıkça belirtilmiştir. Ancak ofsaytla ilgili bazı özel durumlar bulunmaktadır. Hücum eden takımdaki oyuncu topu ayağından çıkardığında pas attığı arkadaşı rakibin son savunmacısından ilerdeyse bu pozisyona ofsayt denir. Ancak bazı durumlara hücum oyuncusu lehine de kurallar bulunmaktadır. Örneğin, hücum eden oyuncu rakibin en gerideki oyuncusundan ileride ancak kendi yarı sahasındaysa ofsaytta olarak kabul edilmez.
Aynı zamanda taç atışı sırasında ofsayt pozisyonu kontrol edilmemektedir. Bu kurallar dışındaki pozisyonlar, ofsayt kontrolü gerektirmektedir. Ofsayt kuralı, takımların savunma stratejilerini belirleyebilecek kadar önemli bir kuraldır. Birçok takım, rakibin hızlı oyuncularını ekarte etmek içim ofsat tuzağı uygulamaktadır. Ofsayt tuzağı, rakip takımı ofsayta düşürmek için alınan bir dizi savunma önlemidir. Bu taktik için takımın bir bütün halinde hareket etmesi mühimdir. Eğer bir oyuncu bile dikkatsiz davranıp ofsaytı bozarsa rakip takım net bir gol pozisyonu yakalayabilir.
Ofsayt Ne Zaman Çıktı?
Ofsayt kuralı, futbolun en eski kurallarından biridir. İngiltere Futbol Federasyonu’nun (FA) kuruluşundan bu yapan profesyonel şekilde ve kurallar etrafında oynanan futbolda ofsayt kuralı vardır. Bunun sebebi genel olarak futbolun bir alan oyununu olduğu şeklinde yorumlanabilmektedir. Futbolda alan, en önemli şeylerden biridir ve oyuncuların topu alır almaz çok hızlı hareket etmeleri gerekmektedir.
Ofsayt kuralı, futbol kurallarının ortaya çıkmasından beri vardır. Ancak kural, zamanla bazı değişikliğe uğramıştır. Ofsayt kuralı, oyunun en önemli kurallarından biridir. Hatta rakibinden görece zayıf olan takımlar, güçlü rakiplerinin gol atmasını engellemek amacıyla ofsayt taktiği uygulayabilmektedirler. Ofsayt kuralının futbolun içinde 1863’ten beri var olduğunu rahatlıkla söyleyebiliriz.
Pasif Ofsayt Nedir?
Ofsayt kuralı çıktıktan sonra dahi bu kuralı eleştirenler vardı. Dolayısıyla ofsayt kuralı, çok tartışmalı bir kuraldır da aslında. Futbolla ilgilenen kişilerden bazıları bu kuralın olmaması gerektiğini savunmaktadır. Ancak futbol, ofsayt kuralıyla gayet de ilgi çekici ve zevkli bir oyundur. Bu noktada pasif ofsayt konusunu da ele almak gerekmektedir. Ofsayt pozisyonunda olup topla doğrudan ilişkisi olan oyunculara ofsayt diyebiliriz. Ancak pasif ofsayt, topla doğrudan ilişkisi bulunmayan oyuncularla ilgili bir kuraldır.
Örnek olarak ceza sahası dışından topa vuran oyuncu golü yapar. Ancak hakem pozisyonu incelemek için VAR ekranına doğru hareketlenmiştir. Bu pozisyonda golü atan oyuncunun ofsayt pozisyonunda olmadığı açıktır. Ancak ceza sahası içindeki takım arkadaşlarından biri yaptığı bir ayak hareketiyle kaleciyi ve defans oyuncularını yanıltıyor. Dolayısıyla uzaktan şut çekildiğinde, ofsayt pozisyonunda olan oyuncu, topa dokunmasa dahi ofsaytta olabilir. Bu nedenle oyuncuların kendi pozisyonunu bilmeleri ve ofsayt pozisyonu içindelerse topa hareketlenmemeleri gerekmektedir.
Pasif ofsayt kuralıyla ilgili son yıllarda çok fazla gelişme olmuştur. Kuralın en güncel hali IFAB tarafından belirlenmiş ve futbol kural kitabına eklenmiştir. IFAB tarafından hazırlanan bu rapora IFAB’ın web sitesi üzerinden erişim sağlanabilmektedir. Türkiye Futbol Federasyonu’nun web sitesinde ise aynı kitabın Türkçe çevirisi bulunmaktadır. İlgili kişiler, IFAB’ın kural kitabındaki ofsayt bölümü üzerinden ofsaytla ilgili tüm kurallar hakkında bilgi sahibi olabilirler.
Yeni Ofsayt Kuralları
Futbolda en çok tartışılan kurallardan biri olan ofsayt kuralı, IFAB tarafından da yakından takip edilmektedir. Futbolda teknolojinin kullanılması ve bu amaçla yeni tekniklerin geliştirilmesi, özellikle ofsayt konusunda hakem hatalarını minimum düzeye indirmiştir. Video Yardımcı Hakem teknolojisiyle birlikte ofsayt tartışmaları artık sona ermiştir. Futbol maçlarında ofsayt nedeniyle iptal edilen goller VAR tarafından da incelenmektedir. Teknoloji kullanılarak elde edilen verilere göre VAR, insan gözünün göremeyeceği hataları düzeltme ihtimaline sahiptir.
Gol olan pozisyonda ofsayt pozisyonunda olması halinde, VAR incelemesi sonucu bu gol iptal edilebilir. Ya da tam tersi bir durumda ofsayt nedeniyle iptal edilen bir golde VAR incelemesi sonucu ofsayt tespit edilemiyorsa hakem gol kararını verebilmektedir.
Bu teknoloji, hataları sıfıra indirse de tartışmaları bitirmek için yeterli olmamıştır. Ofsayt kuralıyla ilgili güncel tartışmalar devam etmektedir. Bir grup futbol insanı, ofsayt kuralının değişmesini talep etmektedir. Bu noktada bu kişilerin argümanı, 1 cm önde olmanın bile hücum oyuncusuna herhangi bir avantaj sağlamasa da pozisyonun ofsayt olarak nitelendirilmesiyle alakalıdır. Bu noktada belli gruplarla görüşme yapan IFAB’ın ofsayt kuralını değiştirmesi de bir ihtimaldir.
Futbolda en yeni ofsayt kuralları pasif ofsayt kurallarıdır. Kalecinin dikkatini dağıtma, topa dokunmasa da top için mücadele eden oyuncu eğer ofsayt pozisyonundaysa, hakem ofsayt düdüğünü çalmalıdır.