Basketbol sahası, ya da basketbol kortu, basketbol oynanan yere verilen isimdir. Basketbol hem sokak hem de salon sporudur. Ancak bu yazıda, profesyonel spor olan basketboldan bahsedilmektedir. Dolayısıyla salon sporu olan basketbol hakkında bilgi alacaksınız. Basketbol sahası üzerinde basketbol oynanır. Bu saha ortadan ikiye ayrılmıştır. Basketbol kortunda belli bölgeler bulunmaktadır. Örneğin kortun ortasındaki çizgi, yarı sahaları bölmektedir.
Basketbol sahası iki taraftan simetriktir. Bu nedenle iki takım da maçın iki yarısını farklı yarı sahalarda oynamaktadır. Basketbol, topla oynanan bir spordur ve oyunun temel amacı, el ile topu potadan sokarak sayı kazanmaktır. Basketbolda alınan tüm sayılar 3 farklı değerde olabilir. Bunlar 3 sayılık, 2 sayılık ve 1 sayılık basketlerdir. 3 sayılık basket atabilmek için top üçlük çizgisinin gerisinden potaya sokmak gerekmektedir. Bunun dışında, oyunun akışı içinde devam eden tüm basketler iki sayılıktır. Ancak faul atışlarının değeri 1 sayıdır.
Basketbol oyununda el dışında başka bir yerle, örneğin ayak ve bacak, topla oynamak yasaktır. Ancak oyuncunun istemi dışında top bu bölgelere çarparsa oyun devam eder. Basketbolda bir oyuncunun 4 faul yapma hakkı vardır. Bu sayı Amerikan Basketbol Ligi olan NBA’de 5’tir. Avrupa basketbolunda beşinci, NBA’de ise altıncı faulünü yapan oyuncu oyun dışında kalır.
Basketbol maçını kazanmak için maç süresi boyunca rakipten daha fazla sayı atmak gerekmektedir. Bunu yapan takım maçın kazananı olur. Basketbol ligli sistemler için galibiyet 2 puan değerindedir. Ancak basketbolda alınan puanın değeri çok değildir. Çünkü bu oyunda beraberlik yoktur. Yani galibiyet ve mağlubiyet sayısı üzerinden bir performans değerlendirmesi yapmak oldukça basittir.
Basketbol Sahası Ölçüleri
Peki basketbol sahası nasıl bir sahadır? Büyük müdür küçük müdür? Basketbol saha ölçüleri nedir? Bu ölçüler ülkeden ülkeye ya da turnuvadan turnuvaya değişir mi? Basketbol sahası standart olarak 28×15 boyutunda bir dikdörtgendir. Bu ebatlar yaş grubu ve liglere göre farklılık gösterebilir. Basket sahası ölçüsü altyapı oyuncuları için farklıdır. Ancak profesyonel arenada da bu ölçüler farklı olabilmektedir.
Basketbol saha ölçüsü farkının sebebi basketbolla ilgilidir. Örneğin NBA ve Avrupa basketbolunda ölçüler farklıdır. Birçok kişiye göre bunun sebebi NBA’de daha iyi basketbol oynanıyor olmasıdır. Ancak bu durum tam olarak doğru olmayabilir. Basketbol sahası ölçüleri, oynanan basketbolun kalitesiyle değil, oyuncuların fiziksel kalitesiyle alakalıdır. Hatta basketbol sahası ölçülerinin daha küçük olması, bir noktada dezavantaj bile olabilir, çünkü takım olarak oyuncuların alanını kısıtlamaktadır. Bu nedenle Avrupa ve NBA basketbolu arasındaki farkın oyunu yorumlama farkı olduğunu söylemek gerekmektedir.
Hangisinin daha iyi olduğu kişisel bir karardır. Ancak NBA’in Avrupa basketboluna göre çok daha büyük bir endüstri olduğu rahatlıkla söylenebilir. Basketbol ekolleri arasındaki fark, saha boyutlarına ve saha şekline de sirayet etmiştir. Basketbol hem NBA’de hem de Avrupa’da oynanan ve güzel oynanan bir spordur. Bu nedenle birçok Avrupalı oyuncu kendilerini NBA’in efsane isimleri arasına yazdırabilmiştir. Avrupa basketbolunda da NBA basketbolunda da eksikler bulunmaktadır ve iki ekol birbirlerinin eksiklerini kapatarak ilerlemektedir.
Basketbolun Amerika’da çıkan bir spor olduğu da hesaba katılınca Avrupa’nın basketbol açısından gelişiminin hakkını vermek gerekmektedir. Özellikle Sovyetler ve Yugoslavya gibi ülkelerin spor ve sporculara verdikleri önem sayesinde basketbol sporu Avrupa’da yayılmış ve sevilmiştir. Avrupa’da en çok takip edilen spor futbol olsa da kıtada basketbola da yoğun bir ilgi vardır.
Avrupa basketbolunda söz sahibi ülkelerden biri de Türkiye’dir. Türkiye’nin bir Dünya bir de Avrupa ikinciliği bulunmaktadır. Bunun yanında Türk takımları Fenerbahçe ve Anadolu Efes, Avrupa’nın 1 numaralı kupası olan Euroleague’de toplam 3 şampiyonluk yaşamıştır. (Fenerbahçe 1 şampiyonluk, Anadolu Efes 2 şampiyonluk).
Pota Ölçüleri Ne Kadardır?
Basketbol oyununda topun atıldığı çemberin adı potadır. Basketbol oyun kuralları kapsamında bu potanın yüksekliği ve genişliği de bellidir. Basketbol potası, 105×180 boyutundaki bir panyaya yapışıktır. Bu panya cama benzer bir plastikten üretilmiştir. Antrenmanlar için üretilen panyaların boyutları farklılık gösterebilmektedir.
Basketbol potasının yerden yüksekliği yaklaşık olarak 3,05 metredir. Bu ölçü, tüm dünyada standarttır. Panya, az önce de açıkladığımız gibi topun çarptığı levhanın adıdır. Panyanın içindeki kare, topun oraya atılması durumunda topun çembere gireceğini gmstermektedir. Ancak top, panyadaki kareye sert bir şekilde atılırsa sekip dışarıya da çıkabilir. Basketbolda şut şiddetini ayarlamak büyük bir öneme sahiptir.
Basketbol potası, NBA ve FIBA basketbolunda çok büyük farklılık göstermez. Ancak kadınlar basketbolundaki potanın yüksekliği daha farklıdır. Erkekler ve kadınlar arasında basketbol sahası ölçüleri konusunda da farklılıklar bulunmaktadır. Kadınlar basketbolu daha kısa bir potayla ve daha küçük bir alanda oynanmaktadır.
Basketbol potası ve panyaları, alt yaş gruplarına da özel olarak hazırlandığından bu noktada pota ve panya çeşitleri çok fazladır. Ancak FIBA standartlarına göre potanın yüksekliği 3,05 metre ve saha içine girintisi 1,20 metre olmalıdır. NBA basketbolunda dabu değerler hemen hemen aynı noktada bulunmaktadır.
NBA Saha Ölçüleri Farklı mı?
Basketbol sahası ölçüleri, basketbolun oynandığı yere göre saha ölçüleri farklı olabilmektedir. NBA’deki saha ölçülerinin farklı olup olmadığı sıkça merak edilir. NBA ve Avrupa basketbolu arasında saha boyutları bakımından da fark bulunmaktadır. NBA’deki kortlar genellikle daha büyüktür. Ancak bu farklar çok büyük farklar değildir. Ama yine de NBA ve Avrupa basketbolu arasında boyut olarak fark olduğunu söylemek gerekmektedir.
NBA ile FIBA (Uluslararası Basketbol Federasyonu) arasında saha boyutları açısından küçük farklılıklar vardır.
NBA: 94 fit (28,7 metre) uzunluk ve 50 fit (15,2 metre) genişlik.
FIBA: 28 metre (91,9 fit) uzunluk ve 15 metre (49,2 fit) genişlik.
Temel farklar şunlardır:
- Uzunluk: NBA sahası FIBA sahasından yaklaşık 2 metre daha uzundur. Bu önemsiz gibi görünebilir ancak oyunun temposunu ve sahadaki mesafeyi etkileyebilir.
- Genişlik: Her iki kort da aynı genişliktedir.
Diğer farklılıklar:
- Üç sayı çizgisi: FIBA’da üç sayı çizgisi potaya biraz daha yakındır (NBA’deki 23 fit 9 inç ile karşılaştırıldığında yayın üst kısmında 22 fit 1,75 inç). Bu, FIBA’da üç sayılık atış yapmayı kolaylaştırıyor ve daha çevre odaklı bir oyuna yol açabiliyor.
- Boyalı alan: FIBA ülkelerinde boyalı alan bir dikdörtgen, NBA’de kullanılan boyalı alan ise yamuktur. Bu, NBA’de serbest atış çizgisine yakın koridorun daha geniş olduğu ve hücum oyuncularına potaya doğru giderken hafif bir avantaj sağladığı anlamına geliyor.
Bu farklılıklar esas olarak tarihsel nedenlerden ve NBA ve FIBA’da gelişen farklı oyun tarzlarından kaynaklanmaktadır. Genel olarak, farklar nispeten küçüktür ve her iki kort da üst düzey basketbol oynamak için oldukça uygundur.
Bunlara ek olarak, maçın süresi de farklıdır. NBA’de 12 dakikadan 4 periyot, FIBA’da ise 10 dakikalık 4 periyot üzerinden oynanmaktadır. Yani NBA’deki bir maç FIBA kurallarına göre oynanan bir maça göre %20 daha uzun sürmektedir. Bu da oyuncuların gücü açısından bakıldığında büyük bir farktır.