Basketbol Terimleri

Basketbol, heyecan verici bir oyun olmanın yanı sıra kendine özgü bir dil de barındırır. Oyun içinde kullanılan terimler, taktikler ve ifadeler, hem oyuncuların hem de izleyicilerin basketbolun derinliklerine inmesini sağlar. İşte basketbol terimleriyle ilgili temel kavramları anlamak için bir rehber!

Basketbol terimleri, oyun sahasının tanımından, paslardan, şutlardan ve teknik ifadelerden oluşur. Basketbol, oyuncular için vücut gelişimi ve boy uzatma özelliklerine sahip bir spor dalıdır; izleyiciler içinse zarafet ve estetik bir şölen sunar. Bu spor dalında da diğer tüm branşlarda olduğu gibi çeşitli teknik terimler mevcuttur. Bu terimler, hem oyuncuların oyunu anlamasını hem de istatistiklerin oluşturulmasını kolaylaştırır. Basketbol, tercih edilen oyuncuların genellikle zarif ve uzun boylu olmasını gerektiren bir spordur.

Basketbolun Terimleri Nelerdir?

Smaç

Basketbol jargonunda sıkça duyduğumuz bir terim olan smaç, topu tutup çift el veya tek elle potaya bırakma eylemini ifade eder. Ancak bu, potaya tutunarak ya da bir el ile çekerek gerçekleşmelidir. Smaç, basketbolcuların hedeflediği bir harekettir, ancak yüksek sıçrama ve özverili çalışma gerektirir.

Şut

Şut terimi genellikle pek çok spor dalında bilindik bir kavramdır, özellikle futbol gibi. Basketboldaki şut, dizlerden güç alarak sıçrama, kol ile topu yukarı kaldırma ve sonunda bilekten topu çıkarma sürecini içerir. Herkes şut atabilir, ancak isabet önemlidir. Şut, çalışılmadığında kolay unutulan bir yetenek olabilir. 3’lük ve 2’lik olmak üzere iki türde şut vardır, her ikisi de farklı avantajlar sunar.

Basketbol Terimleri

Asist

Asist terimi, futbol, hokey ve Amerikan futbolu gibi birçok spor dalında kullanılan bir terimdir. Basketbolde asist, topu elinizde tutarken takım arkadaşınıza pas vermeniz ve ardından pası alan oyuncunun sayı yapmasıyla gerçekleşir. Asist için önemli olan, pas verilen kişinin sayı atmasıdır. Farklı pas çeşitleri olsa da asıl önemli olan, pasın sayıya dönüşmesidir.

Ribaunt (Rebound)

Potaya basket atma çabası gösterildiğinde (smaç, şut veya turnike fark etmez), basketbol topunu potadan önce herkesten önce yakalamak anlamına gelir. Yani, top potaya çarptıktan sonra sayı yapılmadan önce onu ele geçirmektir. Ribaunt iki kategoriye ayrılır: Savunma ribauntu (Defansive Rebound) ve hücum ribauntu (Offensive Rebound). Savunma ribauntu savunma durumunda elde edilirken hücum ribauntu ise tabii ki, hücum anındaki çabaların sonucudur. Her iki ribaunt da 1 sayı değerindedir. Ribaunt almak için zıplama yeteneğiniz iyi değilse, Box-Out yapmak en etkili yöntemlerden biridir. Box-Out, rakip ve top arasında pozisyon yaratmak amacıyla vücudunuzu kullanmaktır; yüzünüz potaya bakmalı, sırtınız ise rakibi potadan uzaklaştırmalıdır.

Top Sürme ve Top Hakimiyeti

Dribbling, topu kontrol altına almayı ifade eder ve aynı zamanda top hakimiyeti olarak da bilinir. Dribbling, basketbol için temel bir beceridir çünkü sayı yapmak için topu sürmek gereklidir. Eskiden top hakimiyeti pozisyona göre değişiklik gösterirdi, ancak günümüzde her oyuncunun bu becerilere sahip olması beklenir. Top hakimiyeti, topu sektirirken kaçmasını engelleyerek kontrolünüzü artırmayı amaçlar. Top sürme ise topu sektirirken çeşitli hareketler yapmayı içerir. Örneğin; bacak arası (between the legs), önden el değiştirme (crossover), arkadan el değiştirme (behind the back) gibi tekniklerle basketbol oynarken topun kontrolünü sağlamak mümkündür. Ancak, topu iki elinizle sektirirseniz veya tutup sektirirseniz, bu durum adım hatası (steps) olarak kabul edilir.

Blok

Blok, rakip takım oyuncusunun potaya basket atmaya çalıştığı anı yakalayarak topa vurarak yönlendirmektir. Ancak blok koymak önemlidir ve dikkat edilmesi gereken unsurlardan biri “GOALTENDING”dır. Goaltending, rakip takım topu potaya attıktan sonra, blok yapmak isteyen bir oyuncunun top düşerken topa dokunması durumunda ortaya çıkar. Goaltending yapan oyuncunun lehine, yani rakip takıma sayı yazılır – 2 puandır. Blok, üç farklı şekilde yapılabilir: rakip oyuncu şut atarken havada topa vurmak, turnike atarken müdahale etmek veya smaça blok koymak. Ancak smaç atan oyuncu güçlü ise “posterleme” riski bulunmaktadır.

Faul

Faul terimi, en bilinen basketbol terimleri arasında yer alır ve voleybol, futbol ve hentbol gibi birçok spor dalında da kullanılır. Basketboldaki faul, futbol faulüne benzer. Ancak kırmızı veya sarı kart yerine, Amerika dışındaki liglerde oyuncu 5 faul aldığında oyundan atılır. Amerika’da ise oyuncu 6 faul aldığında çıkartılır. Teknik faul, sportmenlik dışı hareket sonucu ortaya çıkar ve bir oyuncu teknik faul alırsa kenara alınır. Bir daha teknik faul alırsa maçtan atılır. Genelde hakemler, teknik faulü oyuncudan ziyade antrenörlere verir. Faul, oyun dengesini bozan bir hareketle, kol vurma veya oyuncuya dokunma şeklinde yapılır. Savunma faulü ve hücum faulü olmak üzere iki türü bulunur.

Turnike

Turnike, aslında smaça benzer. Ancak çembere tutunma veya çemberi çekme gibi ek hareketlere ihtiyaç duymaz. Sadece, “turnike adımı” olarak adlandırılan sol-sağ veya sağ-sol iki adımla atılır. Üç adım veya daha fazlası steps olarak kabul edilir, tek adım ise tek adım turnike olarak nitelendirilir. Kısacası, turnikede sadece iki adım atılabilir. Jelly ve ters turnike gibi birçok farklı turnike çeşidi bulunmaktadır.

Steps

Steps, topun iki el ile sektirilmesi veya topu sürüp sonra tutup tekrar sektirilmesini ifade eder. Hatalı yürüme olarak tabir edilen steps, oyun dışı bir harekettir. Bu durumda top karşı takıma geçiş yapmaktadır. Eğer basketbol topunun altına elinizi sokup bekletirseniz bu top taşıma olarak kabul edilir ve yine top karşı takıma geçer. Steps sadece hücumda gerçekleşir ve savunmada steps yapmaya yönlendirilmeye çalışılır.

Savunma, topu kazanmak ve sayı yememek için her türlü çabayı gösterir. Steps kuralı olmasaydı, basketbol tam anlamıyla Amerikan futbolu veya hentbol gibi bir oyun haline gelirdi. Turnike adımında üç adım veya daha fazlasını atarsanız bu da steps olarak değerlendirilir. Son olarak pivot adımında olduğunuzda, yani iki ayağınız da yerde duruyorsa ve topu sürme hakkınız tükendi ise sadece tek ayağınızla hareket edebilirsiniz. Seçtiğiniz ayağınızla yönlendirme yapabilirsiniz, ancak ayağınızı değiştirmek istediğinizde bu mümkün değildir; aksi durumda steps olarak değerlendirilir.

Double Double, Triple Double, Quadruple Double

Double Double: Basketbolda bir oyuncunun bir maçta sayı, asist, ribaund, top çalma ve blok istatistik kategorilerinin ikisinde çift haneli sayılara ulaşmasıdır.

Triple Double: Basketbolda bir oyuncunun bir maçta 5 farklı kategoride (sayı, ribaund, asist, top çalma ve blok) 3’ünde çift haneli sayılara ulaşmasıdır. Türk Dil Kurumu, triple-double terimi için “üçlü çifte” tanımını kullanmaktadır, ancak basketbol severler genellikle bu terimi kullanmazlar. Triple-double performansını gösteren oyuncular genellikle sayı, ribaund ve asist gibi alanlarda çift hanelere ulaşırlar, çünkü top çalma ve blok kategorilerinde çift haneli sayılara ulaşmak daha zordur.

Quadruple Double: 4 farklı olumlu istatistik kategorisinde çift haneli sayılara ulaşmaktır. NBA tarihinde blok ve top çalma istatistiklerinin tutulmaya başlandığı dönemden bu yana Quadruple Double, yalnızca 4 oyuncu tarafından toplamda 5 kez başarılmıştır.

Basketbol terimleri, bu hareketli sporun anlaşılmasını ve takip edilmesini kolaylaştırır. Dolayısıyla oyuncuların basketbola ait tüm bu terimleri bilmesi ve uygulaması, başarılı bir performansa giden yolda önemli bir adımdır.