Temel Spor Kuralları

Spor kuralları, spor oyunlarının oynanma şeklini belirleyen, oyuncuların belirli kurallar çerçevesinde oyunu oynamasına izin veren, daha adil ve adaletli bir şekilde herkese eşit olarak sunulan spor faaliyetlerinde geçerli kurallara denir. Bu kurallar genel olarak haksızlıkları önlemek ve herkese eşit mesafede iş verebilmek adına konulmaktadır. Her spor dalının kendisine ait belli başlı kuralları vardır.

Spor; fiziksel aktivite ile birlikte eğlence ve rekabetin iç içe geçtiği faaliyetlerin bütünüdür. Erkek veya kadın fark etmeksizin günümüzde herkes spor kuralları ve faaliyetleri içerisine girebilmektedir. Bunun yanında eğlenmek, ter atmak, oyun oynamak ve vakit geçirmek için birebirdir. Aynı zamanda insanların para kazanarak yaşamlarını sürdürebilmelerini de sağlayan bir faaliyettir.

Günümüzde spora olan ilgi hem sporcular kapsamında hem de izleyenler kapsamında hat safhadadır. Dünyanın dört bir yanında en başta futbol olmak üzere basketbol, voleybol, hentbol gibi sporlara olan ilgi giderek artmaktadır. İşte bu artan ilginin sporu bir noktada birleştirmesi ve dünya genelinde eşit tutması adına bazı oyun kuralları getirilmiştir. Bu kurallar çerçevesinde kazanmak veya kaybetmek daha keyifli bir hale gelmektedir. Mesela futbolda sevinen bir taraf golün ofsayt ile iptali gerçekleştiğinde bir anda üzülebilmektedir. Bunun gibi durumlar o spor kuralları ve dalına olan ilgiyi ve heyecanı artırmaktadır. Burada futbol, basketbol, voleybol ve tenis kuralları gibi pek çok farklı kural konusunda sizleri bilgilendirmeye çalışacağız.

Takım Spor Kuralları

Spor kuralları kapsamında özellikle takım sporları başı çeker. Çünkü insanlar bireysel oyundan ziyade takım oyunlarında daha çok eğlenirler. Dolayısıyla da bu oyunlara olan ilgi daha fazladır ve hızlı bir şekilde artmaktadır. Bu anlamda da spor organizasyonları olarak takım sporları her zaman daha bir tercih edilmiştir. Takım spor kuralları kapsamında karşımıza çıkan en başlıca kriterler:

Takım oyuncu sayısı
Oyun alanı ve ekipmanları
Oyun süresi
Skor
Oyuncu değişiklik hakkı
Hakem kararları
Cezalar

Her bir sporun kendine ait olan bazı temel esasları bulunmaktadır. İşte bunlar özellikle yukarıdaki maddeler içerisindeki başlıklara göre şekillenebilmektedir. Mesela futbolun oynandığı stadyumlar, basketbolun oynandığı salonlar gibi farklılık aynı zamanda kuralların da farklılaşmasını sağlamıştır. Futbol daha büyük bir alanda oynanırken basketbol ise daha küçük ve kapalı bir alanda oynanmaktadır. Bu durum hem oyunun gerekliliği hem de diğer nedenlerle birlikte ortaya çıkmıştır.

Futbol Kuralları

Futbol kuralları, futbolun oynanması için gerekli, daha adil bir oyun için lüzumu olan kurallar bütünüdür. Bu kurallar ile birlikte özellikle dünyanın en popüler spor kuralları içerisinde yer alan futbola ilgi giderek artmaktadır. Üstelik nadiren farklılık gösteren birkaç ufak tefek kural dışında da tüm oyun kuralları dünya genelinde aynıdır. Spor kuralları genel olarak ülkelerin kendi spor federasyonları tarafından belirlenmektedir.

Futbol kuralları dediğimiz zaman karşımıza farklı pek çok kural çıkar. İşte bunlardan bazıları:

Oyun Alanı: Futbol sahası genellikle dikdörtgen bir alan olup belirli boyutlarda yer alır. Bu boyutlar dünyanın her bir noktasında aynıdır. Uluslararası standartlara göre bir futbol sahasının uzunluğu 100-130 metre, genişliği ise 64-75 metredir.
Oyuncu Sayısı: Spor disiplini ile ilgili olarak da konulan kurallar gereği her iki takımın 11 oyuncusu vardır. Bu toplamda 22 oyuncu oyun alanında yer alması anlamına gelmektedir. Bu oyuncu sayısı değişebilmektedir. Kırmızı kart görerek ceza alan oyuncu oyundan çıkar ve sahada 21 kişi kalabilir.
Oyuncu Değişiklikleri: Futbolda sınırlı sayıda oyuncu değişikliği yapma hakkı vardır. Bu değişiklikler sırasında bazı kurallara uymak gerekebilir. Daha önce 3 oyuncu değişikliği hakkı bulunurken pandemi dönemi ile birlikte bu sayı 5’e çıkmış ve hala 5 olarak kalmıştır. Yani futbol oyununda bir takım maç içerisinde spor kuralları gereği 5 oyuncu değiştirebilir.
Oyun Süresi: Futbol maçları genellikle iki yarıdan oluşur ve her yarı 45 dakika sürer. Süre, uzatma veya ceza süresi (penaltı) gibi durumlar için uzatılabilir. Futbol oyun kuralları 90 dakikadır. Ancak turnuvalarda maç sonucunda beraberlik olması durumunda kimi zaman 15’erden 2 uzatma devresi oynanabilir ve yine eşitlik bozulmazsa penaltı atışlarına geçilebilir.
Hakem: Maçı yöneten ve kurallara uyulup uyulmadığını denetleyen bir hakem vardır. Hakem, oyunu başlatır. Faulleri ve ihlalleri düzeltir. Aynı zamanda oyunculara kart gösterir. Hatta ne kadar uzatma olacağına dair kararları da o verir. Yani oyunun kurallarına göre oynanmasını sağlar.
Oyun Amacı: Futbolun amacı, topu rakip takımın kalesine atmaktır. Gol, topun tamamen kale çizgisini geçtiği anda kayıtlara geçer ve tüm kurallar nizami olarak uygulandıysa golü atan takıma 1 gol yazılır.
Faul ve Cezalar: Futbolun kurallarına aykırı davranışlar faul olarak adlandırılır. Faul yapan oyunculara sarı veya kırmızı kart cezası verilebilir. Hiçbir şekilde ceza verilmeyen durumlarda vardır. Onlarda da hafif faul yapıldığı gerekçe gösterilebilir.
Ofsayt Kuralı: Oyuncunun topa müdahale etmesi için en az iki rakip oyuncudan kaleye daha yakın olması gereken bir ofsayt kuralı da futbol içerisinde vardır. Spor kuralları açısından bahsi en çok geçen kural ofsayt kuralıdır.
Köşe Vuruşu ve Taç: Topun saha dışına çıkması durumunda oyun, taç veya köşe vuruşu ile başlar.
Altı pas Kuralı: Penaltı noktası (altı pas) ve ceza sahası içinde yapılan faullü hareket sonrasında kullanılır. Buna penaltı denir ve gol olması en yüksek pozisyonlardan bir tanesidir.

Spor tarihi söz konusu olduğu zaman özellikle futbolun yeri bir başkadır. Çok fazla bir geçmişi vardır ve dünyanın en çok taraftarı olan oyunudur. Bu nedenle sadece ülkemizde değil aynı zamanda tüm dünyada en çok oynanan ve takip edilen oyundur diyebiliriz.

Basketbol Kuralları

Basketbol kuralları, futboldan sonra en çok oynanan oyun olan basketbol için geçerli bir kurallar bütünüdür. Basketbol gibi bir oyunda takımların mücadelesi de bu kurallar ile sınırlandırılmış ve daha adil bir yapıya büründürülmüştür.

Basketbol, futboldan sonra en çok takip edilen spor kuralları ve oyunu diyebiliriz. Burada futboldan ayrı olarak 2 farklı klasman bulunuyor. Bir tanesi NBA denilen ve normal periyotların 12 dakika olarak oynanan bir bölümü. Özel oyuncuların seçildiği bu basketbol oyununda 3 sayı çizgi mesafesi ve periyot süreleri gibi durumlar farklılık gösteriyor. Bunun dışında genel olarak futbola benzeyen ancak topun el ile oynandığı bu oyunda farklı basketbol kuralları da bulunuyor.

Oyun Alanı: Basketbol oyunu, dikdörtgen bir saha üzerinde oynanır. Profesyonel basketbol sahaları genellikle 28 x 15 metre boyutlarında olur.
Oyuncu Sayısı: Her iki takımın 5 oyuncusu vardır. Yani toplamda 10 oyuncu oyun alanında bulunur. Her oyuncu belirli bir pozisyon ve rol içerisinde üzerine düşeni yapmaya çalışır.
Oyun Süresi: Basketbol oyunları genellikle dört çeyrekten oluşur ve her çeyrek 10 dakika sürer. Basketbolda futboldakinin aksine uzatma olmaz. Sadece maç içerisinde topun oyunda olmadığı zamanlarda süre dondurulur.
Hakem: Maçı yöneten ve kurallara uyulup uyulmadığını denetleyen bir hakem vardır. Hakem, faulleri ve ihlaller kapsamında oyunda müdahalede bulunabilir. Özellikle zaman hakemin düdüğü ile birlikte başlar veya durur.
Oyun Amacı: Basketbolun amacı, topu rakip takımın potasına atarak sayı kazanmaktır. İki veya üç sayılık atışlar yapılarak puanlar elde edilir.
Faul ve Cezalar: Basketbolda faul yapmak, rakip oyuncuya dokunmak veya onu rahatsız etmek anlamına gelir. Faul yapan oyuncuya serbest atış veya hücum faul verilir.
Taç ve Şut Saati: Basketbolda topun taşınması için sınırlı bir süre olan şut saati (24 saniye) vardır. Bu süre içinde takımın hücum yapması gerekmektedir. Aksi takdirde oyun durur ve top rakip takıma verilir.
Dış Saha Çizgisi: Basketbol sahasının çevresinde üç sayı çizgisi vardır. Top, bu çizginin dışından atıldığında üç sayı kazanılır.
Üç saniye Kuralı: Üç saniye kuralı, oyuncuların pota altında ne kadar süre kalabileceğini ve oynayabileceğini düzenler.

Bunun gibi kurallar ile birlikte basketbol son derece kolay, eğlenceli bir o kadarda zevkli bir oyun olarak karşımıza çıkar. Fair Play ruhunun en çok karşımıza çıkan bölümü olan basketbolda oyuncular bir bütün olarak hareket eder ve daha sıcak bir görüntü vardır. Ayrıca taraftar ile oyuncuların buluşması da mümkündür. Çünkü salon sahaya oldukça yakındır.

Voleybol Kuralları

Voleybol kuralları, 2 takım arasında oynanan bu oyunda oyunun daha adil, eğlenceli ve zevkli bir şekilde geçmesi adına konulmuştur. Her takımın 6 kişiden oluştuğu voleybolda 2 takım toplam 12 kişi ile mücadele eder. Ortada bir tane file bulunan bu oyunda bir takım kurallarda bulunur.

Oyun Alanı: Voleybol, dikdörtgen bir sahada oynanır. Sahada bir file bulunur ve file yüksekliği erkekler için 2.43 metreyken kadınlar için 2.24 metredir. File, sahanın ortasından geçer.
Takım Sayısı: Her takım 6 oyuncudan oluşur. Ancak voleybol oyunlarındaki yaygın formatlardan biri olan plaj voleybolunda takımlar 2 oyuncudan oluşur.
Puanlama: Her sette 25 puana ulaşan takım oyunu kazanır. Ancak setlerin eşitliği durumunda oyun devam eder. 5. setin ise tie-break (yarı final) seti olarak bilinir. Tie break seti 15 puana kadar sürer. Bir takımın 3 seti kazanması oyunu kazanmasını sağlar.
Servis: Oyun, servis atışıyla başlar. Servis, sahanın arka çizgisinden yapılan bir vuruştur ve rakip takımın sahasına geçmelidir. Servis atan oyuncu, servis atarken ayaklarını çizginin gerisinde tutmalıdır.
Paslaşma: Top, takım arkadaşları arasında yukarıda voleybol pası olarak bilinen bir hareketle iletilir. Paslaşma, topun hücum bölgesine yönlendirilmesi için önemlidir. Topun yere değmemesi gerekir.
Blok ve Saldırı: Blok, rakip takımın hücum vuruşunu engellemek için fileye yakın oyuncuların kullandığı bir harekettir. Saldırı ise topun karşı tarafın sahasına yönlendirilmesi için kullanılır. Hücum vuruşları genellikle smaç adı verilen vuruşla yapılır.

Bu kurallar ile birlikte voleybol oyununun birde plaj voleybolu isimli çeşidi de vardır. Plaj voleybolu 2 kişi ile oynanır. Ancak kendi içerisinde farklı kuralları olduğundan o tamamen farklı bir şekilde karşımıza çıkar.

Hentbol Kuralları

Hentbol kuralları ile daha adil bir şekilde oynanan ve topun el ile oynandığı bir oyundur. Spor etik kuralları kapsamında oynanan Hentbol, genel olarak dünyada belirli bir kurallar bütünü kapsamında oynanır. Her takım 7 oyuncudan oluşur ve toplamda sahada 14 oyuncu bulunmaktadır.

Oyun Alanı: Hentbol, kapalı bir sahada oynanır. Oyun alanı, uzunluğu 40 metreyi ve genişliği 20 metreyi geçmeyen bir dikdörtgen şeklindedir. Oyun alanının her iki ucunda kaleler bulunur.
Takım Sayısı: Her takım 7 oyuncudan oluşur. Bu 7 oyuncu kaleci dahil olmak üzere 6 saha oyuncusu ve 1 kalecidir.
Puanlama: Hentbol oyunu 2 yarıdan oluşur. Her yarı 30 dakikadır. Oyuncular, topu rakip takımın kalesine atarak gol atmaya çalışırlar. Oyun sonunda en fazla gol atan takım galip gelir. Eşitlik durumunda berabere sona erebilir.
Topun Taşınması: Oyuncular, topu el ile taşıyarak ve paslaşarak ilerletirler. Paslaşma, topu rakip takım oyuncularının elinden çalmak veya savunma yapmak için kullanılır oyuncular arasında.
Kaleci: Kaleci, rakip takımın atışlarını engellemek için kalede bulunan oyuncudur. Kaleciler, özel kıyafetler giyerler ve elleri dışında vücutlarını kullanarak topu savunurlar.
Fauller: Hentbol oyununda çeşitli faul türleri vardır. Faul yapılması durumunda serbest vuruş veya yedi metrelik vuruş verilebilir. Ayrıca oyuncuların üç adet pas yapmalarına izin verilir.
Hücum ve Savunma: Hentbol oyunu hem hücum hem de savunma aşamalarını içerir. Hücum yapan takım, topu rakip kaleye taşımaya ve gol atmaya çalışırken, savunma yapan takım rakip takımın hücumunu engellemeye çalışır.

Bireysel Sporlar ve Olimpiyat Kuralları

Bireysel sporlar denince akla elbette tek bir oyuncunun katıldığı spor kuralları ve aktiviteleri gelmektedir. Burada takımlar halinde değil de bireyler halinde mücadele edilmektedir. Bununla birlikte olimpiyatlarda da bireysel sporlara yönelik olarak etkinlikler yapılabilmektedir. Uluslararası Olimpiyat Komitesi (IOC), her bir oyuncuya doping kontrolü yaparak burada eşitliği, adaleti sağlamaya çalışır.

Olimpiyatlar ise sporcuların ülkelerini temsil etmesine olanak tanır. İşte bu nedenle ne kadar bireysel olunsa dahi bir nevi her bir sporcu ülkesini temsil eder. Uluslararası spor kuralları da burada devreye girerek gereken şartlara göre olimpiyatları düzenleyebilir. Burada aynı zamanda atletizm kuralları da kabul görerek oyuncular kapsamında dikkat edilmesi gereken unsurlardır.

Sporcuların Hakları ve Sorumlulukları

Her bir sporcunun belirli hakkı ve sorumluluğu bulunmaktadır. Özellikle spor kuralları içerisinde belirlenen haklar:

Dopingsiz Spor Hakkı
Adil ve Tarafsız Hakemlik Hakkı
Kişisel Veri ve Gizlilik Hakkı
Sağlık ve Güvenlik Hakkı
Eşit Haklar ve Fırsatlar Hakkı
Fair Play (Adil Oyun) Hakkı
Düşünce ve İfade Özgürlüğü
İtiraz hakkı
Dürüst bilgilendirme hakkı
Sporcuların temsil hakkı

Sporcuların hakları denilince karşımıza çıkan bu hakların her bir sporcunun adaletli bir şekilde yarışmasını sağlamak için konulduğu biliniyor. Bunun yanında sporcularında sorumlu olduğu haller vardır.

Dopingle Mücadele Sorumluluğu
Fair Play (Adil Oyun) Sorumluluğu
Kendi Sağlık ve Güvenliğine Dikkat Etme Sorumluluğu
Kurallara Uyma Sorumluluğu
Dürüstlük ve Saygı Sorumluluğu

Bunu gibi sorumluluklarda sporcuların sorumluluğu olarak bilinir. Aynı zamanda her bir sporcu doping yönetmelikleri kapsamında yönetmelikte geçen her bir maddeden sorumludur.

Spor Ekipmanları ve Donanım Kuralları

Spor ekipmanları oynanacak olan spor kuralları ve türüne göre değişiklik gösterir. Kimi zaman en önemli unsur ayakkabı olurken kimi zaman ise kendisini koruyacak olan nesneler ve giysiler daha önemlidir. Bir futbolcu için her zaman ilk konu ayakkabı olurken bir Amerikan sporcusu için ise kendisini koruyacak olan unsurlar daha bir ön plana çıkmaktadır.

Sporun İzleyici Kuralları

Spor izleyici davranışları itibari ile taraftarlar ile daha güzel bir oyundur. Gençler için spor eğitimi kapsamında aynı zamanda izleyici kurallarından da sıklıkla bahsedilmektedir. İzleyicilerin maçta takımlarını desteklerden uymaları gereken bazı kurallar vardır. Bu kurallardan bazıları:

Bilet ve Giriş Kuralları
Sporcu ve Hakem Kararlarına Saygı
Ses Seviyesi ve Dil Kullanımı
Güvenlik Kontrolleri ve Araştırmalar
Tahrik Edici İfadeler ve Eşyalar